(วางเมาส์บนรูปภาพ เพื่อดูส่วนขยายภาพ)
ธาตุ (เจดีย์) บ้านเมืองจันทร์ อ.เมืองจัันทร์ จ.ศรีสะเกษ
ธาตุ (เจดีย์) บ้านเมืองจันทร์ เป็นเจดียืทรงปราสาทเพิ่มมมไม้ 12 ส่วนฐานเป็นชุดฐานบัว 1 ชั้น รองรับตัวเรือนธาตุทรงสี่เหลี่ยมจตุรัส ก่ออิฐฉาบปูน มีซุ้มจรนำทั้ง 4 ด้าน ก่อปิดทึบ หัวเสาประตูซุ้มจรนำ ปั้นปูนเป็นลายบัวคว่ำ - บัวหงาย ส่วนยอดทำเป็นเรือนธาตุจำลอง ซ้อนลดหลั่นกันไป 3 ชั้น ปลายสุดท้ายทำเป็นปลียอดสอบแหลมคล้ายเจดีย์จำลอง กำหนดอายุการสร้างอยู่ในสมัยอยุธยา อิทธิพลศิลปะล้านช้าง ประมาณพุทธศตวรรษที่ 23 ชาวบ้านเมืองจันทร์ปัจจุบันส่วนใหญ่เป็นกลุ่มไทยกูย ซึ่งเป็นกลุ่มฅนพื้นถิ่นดั้งเดิมในแถบอีสานล่าง โดยอพยพแยกบ้านมาจากทางเหนือแถวจังหวัดสุรินทร์และร้อยเอ็ด เพื่อมาตั้งถิ่นฐานบ้านใหม่พร้อมๆกับ ชาวบ้านตาโกน ซึ่งตั้งอยู่ห่างออกไปทางเหนือประมาณ 6 กิโลเมตร ทาให้ฅนทั้งสองหมู่บ้านมีความสัมพันธ์ ใกล้ชิดกันจนมีคาเรียกติดปากชาวบ้านทั่วไปว่า “เมืองจันทร์ตาโกน” ชื่อ “เมืองจันทร์” สันนิษฐานว่าเป็นการเอาชื่อตาแหน่งของผู้นาชุมชนในอดีตซึ่งเป็นตาแหน่งหนึ่งใน เสนาบดีชั้นพญาที่สาคัญในระบบการปกครองแบบอาญาสี่ สมัยอาณาจักรล้านช้างมีอิทธิพลครอบคลุมพื้นที่ ภาคอีสานของไทยในอดีตมาตั้งเป็นชื่อบ้าน และมักเป็นบ้านเก่าที่ตั้งมานานก่อนที่จะมีการปฏิรูปการปกครอง ในสมัยรัชกาลที่ 5 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ บ้านเมืองจันทร์ในอดีต มีการกล่าวถึงไว้ในบันทึกการเดินทางของชาวฝรั่งเศสที่เข้ามาบ้านเมืองจันทร์ เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2426 โดยได้บรรยายไว้บางตอนว่า บ้านเมืองจันทร์เป็นหมู่บ้านใหญ่ที่เรียกว่า “เมือง” ตั้งอยู่บนเนินดินมีกระท่อมอยู่ 80 หลัง มียุ่งข้าวติดอยู่ด้วย ตั้งกันอยู่อย่างแออัดภายในรัศมี 200 เมตร มีถนน เล็กๆตัดผ่าน ในหมู่บ้านมีวัดอยู่วัดเดียว เนินดินภายในหมู่บ้านสูงกว่าที่นาโดยรอบหลายเมตรและมีน้า ล้อมรอบบ้านเมืองจันทร์ ประชาชนเป็นชาวกูย อยู่ห่างจากสุรินทร์ 2 วัน ห่างจากสังขละ 2 วัน และห่างจาก ศรีสะเกษ 1 วัน ชาวกูยเหล่านี้ปลูกข้าวและยาสูบ พระภิกษุเป็นชาวกูย เรียนอักษรลาว เมืองจันทร์มีวัดและ ปราสาทแบบขอม (น่าจะหมายถึงธาตุเมืองจันทร์/วสันต์ เทพสุริยานนท์ นักโบราณคดีชานาญการ) ธาตุเมืองจันทร์ มีตานานเรื่องเล่าท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องว่า ผู้ชายชาวบ้านตาโกนและผู้หญิงชาวบ้านเมือง จันทร์แข่งกันสร้างธาตุ(เจดีย์) โดยมีข้อตกลงร่วมกันว่า ฝ่ายใดสร้างธาตุครบ 3 องค์เสร็จก่อนเป็นผู้ชนะ โดย ผู้ชายชาวบ้านตาโกนสร้างธาตุเมืองจันทร์ ส่วนผู้หญิงชาวบ้านเมืองจันทร์สร้างธาตุปราสาท (ปราสาทห้วยทับ ทัน ต.ปราสาท อ.ห้วยทับทัน จ.ศรีสะเกษ ตั้งอยู่ห่างธาตุเมืองจันทร์ออกไปทางทิศใต้ประมาณ 5 กิโลเมตร) ในระหว่างการก่อสร้างฝ่ายหญิงที่สร้างธาตุปราสาทได้ใช้เสน่ห์ล่อลวงฝ่ายชายที่สร้างธาตุเมืองจันทร์ จนสามารถเป็นฝ่ายชนะได้ โดยเมื่อฝ่ายหญิงสร้างธาตุปราสาทแล้วเสร็จ 3 องค์ ฝ่ายชายเพิ่งสร้างธาตุเสร็จ เพียงองค์เดียว ดังนั้นธาตุเมืองจันทร์จึงมีองค์เดียวและธาตุปราสาทจึงมี 3 องค์ดังปรากฏในปัจจุบัน นอกจากนี้ชาวบ้านเมืองจันทร์และตาโกนยังมีความเชื่อร่วมกันว่า หากชาวบ้านตาโกนยังไม่มาไหว้ธาตุ เมืองจันทร์ ชาวบ้านเมืองจันทร์ก็จะยังไม่สามารถไปไหว้ธาตุปราสาทได้ ซึ่งชาวบ้านมีความเชื่อในการไหว้ธาตุ ร่วมกันว่า การไหว้ธาตุทั้งสองแห่งจะสร้างความอยู่เย็นเป็นสุขให้กับชาวบ้านทุกฅน หากไม่ปฏิบัติจะเกิดความ เดือดร้อนต่างๆนานา ประเพณีการไหว้ธาตุเมืองจันทร์ในช่วงเดือนเมษายนของทุกปีจึงยังคงสืบทอดมาตราบ จนปัจจุบัน ชุมชนโบราณที่เปลี่ยนปราสาทในวัฒนธรรมร่วมแบบเขมรที่พบใน ภาคอีสานของไทยเป็นธาตุ(เจดีย์)เนื่องในพุทธศาสนา มักจะเป็นกลุ่มฅนที่ไม่ใช่กลุ่มชาติพันธุ์ลาว แต่มักจะเป็น กลุ่มชาติพันธุ์กูย เขมร หรือเยอ ส่วนกลุ่มชาติพันธุ์ลาวมักจะสร้างธาตุ(เจดีย์)เป็นทรงบัวเหลี่ยมเป็นสาคัญ สิมวัดบ้านเมืองจันทร์ สิมวัดบ้านเมืองจันทร์ เป็นสิมขนาดเล็ก หันหน้าไปทางทิศตะวันตก แผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจตุรัส กว้าง 4.10 เมตร ยาว 5.10 เมตร มีบันไดขึ้นทางด้านทิศตะวันตก ตัวสิมก่ออิฐสอดินฉาบปูน ฐานสูง 1.20 เมตร ผนังสูง 2.00 เมตร ผนังด้านใน มีเสาไม้กลมที่ด้านทิศตะวันตก 3 ต้น และด้านทิศตะวันออก 3 ต้น ผนังด้านทิศเหนือมีช่องหน้าต่างขนาดเล็กไม่มีบานหน้าต่าง จำนวน 4 ช่อง ด้านทิศใต้มีช่องหน้าต่างขนาดใหญ่ 1 ช่อง และด้านทิศตะวันตกมี 2 ช่อง พื้นภายในปูอิฐฉาบผิวปูนเรียบ มีใบเสมาขนาดเล็ก ปักเป็นกลุ่มโดยรอบ 8 ทิศ ผนังด้านนอกทิศตะวันตกประดับคันทวยไม้แกะสลักจำนวน 3 ตัว และด้านทิศตะวันออกจำนวน 3 ตัว (ปัจจุบันเหลือ 1 ตัว) ส่วนเครื่องหลังคาพังลงมาทั้งหมด กำหนดอายุการสร้างอยู่ในสมัยรัตนโกสินทร์ อิทธิพลศิลปะพื้นบ้านอีสาน ประมาณพุทธศตวรรษที่ 25 กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 115 ตอนพิเศษ 83ง. วันที่ 21 กันยายน 2541 กำหนดเขตพื้นที่ประมาณ 86 ไร่ 2 งาน 38 ตารางวา และกรมศิลปากรดำเนินการบูรณะเมื่อปี 2553
13-11-2016 Views : 8177
|
